Високохромистий аланіт-(Се): перша знахідка в кімберлітах

УДК 549.618.6 : 552.323.6 (477)

https://doi.org/10.15407/mineraljournal.37.03.045

О.А. Вишневський Інститут геохімії, мінералогії та рудоутворення ім. М.П. Семененка НАН України 03680, м. Київ-142, Україна, пр. Акад. Палладіна, 34 E-mail: vyshnevskyy@i.ua Мова: російська Мінералогічний журнал 2015, 37 (3): 45-50 Анотація: Охарактеризовано першу знахідку високохромистого аланіту-(Се) в кімберлітах. Його виявлено в трубці Південна (Східне Приазов’я, Україна). Зерно розміром ~200 × 100 мкм, складене агрегатом мікрокристалів, утворює зросток з хромистими піропом (3,5 % Cr2O3, 4,9 % CaO, XMg[Mg/(Mg + Fe)] = 0,86) та збагаченим на Al енстатитом (7,5 % Al2O3, 2,9 % Cr2O3, XMg = 0,12). Мінерал характеризується низьким вмістом глинозему (8,3 % Al2O3), підвищеним хрому та заліза (4,2 % Cr2O3, 17,4 % FeO) та має церієву спеціалізацію (27,0 % ΣРЗЕ, Се/ΣРЗЕ = 0,50, La/Ce = 0,70). Його кристалохімічна формула: Ca1,006(La0,345Ce0,491Pr0,060Nd0,094)0,990(Mg0,176Mn0,009Fe2+0,876Fe3+ 0,575Cr0,329Al0,972Ti0,028)1,993Si3,039O12(OH). Висловлено припущення, що вивчений високохромистий аланіт-(Се) утворився в процесі РЗЕ-метасоматозу піропових лерцолітів в умовах верхньої мантії. Ключові слова: високохромистий аланіт-(Се), перша знахідка, кімберліти, Східне Приазов’я, верхньомантійний РЗЕ-метасоматоз. Література: 1. Доусон Дж. Кимберлиты и ксенолиты в них. — М. : Мир, 1983. — 300 с. 2. Лазаренко Е.К., Лавриненко Л.Ф., Бучинская Н.И., Галий С.А., Возняк Д.К., Галабурда Ю.А., Зациха Б.В., Иванова А.В., Квасница В.Н., Кульчицкая А.А., Куц В.П., Мельников В.С., Павлишин В.И., Туркевич Г.И. Минералогия Приазовья / Отв. ред. Е.К. Лазаренко. — Киев : Наук. думка, 1981. — 432 с. 3. Мацюк С.С., Патрин Г.С., Черенкова А.Ф. Ортитсодержащие глиммериты — первая находка в кимберлитах // Прогнозирование и поиски коренных и россыпных алмазных месторождений: Материалы 2-й Междунар. конф. (Симферополь-Ялта, 20—26 сент. 2004 г.). — Киев : Изд-во УкрГГРИ, 2006. — С. 336—339. 4. Цымбал С.Н., Татаринцев В.И., Князьков А.П. Минералы глубинных парагенезисов из кимберлитов трубки Южная (Восточное Приазовье) // Минерал. журн. — 1996. — 18, № 5. — С. 18—45. 5. Щербаков И.Б. Петрология Украинского щита. — Львов : ЗУКЦ, 2005. — 366 с. 6. Anashkin S., Bovkun A., Bindi L., Garanin V., Litvin Y. Kudryavtsevaite, Na3MgFe3+Ti4O12, a new kimberlitic mineral // Miner. Mag. — 2013. — 77. — P. 327—334. 7. Armbruster T., Bonazzi P., Akasaka M., Bermanec V., Chopin C., Giere R., Heuss-Assbichler S., Liebscher A., Menchetti S., Pan Y., Pasero M. Recommended nomenclature of epidote-group minerals // Eur. J. Miner. — 2006. — 18. — P. 551—567. 8. Brey G.P., Kohler T. Geothermometry in four-phase lherzolites II. New thermobarometers, and practical assessment of existing thermobarometers // J. Petrol. — 1990. — 31, No 6. — P. 1353—1378. 9. Deer W.A., Howie R.A., Zussman J. Allanite // Rock-forming minerals. — Vol. 1b: Disilicates and Ring Silicates. — Oxford : Alden Press, 1997. — P. 151—179. 10. Droop G.T.R. A general equation for estimating Fe3+ concentrations in ferromagnesian silicates and oxides from microprobe analyses, using stoichiometric criteria // Miner. Mag. — 1987. — 51. — P. 431—435. 11. Enami M., Ueno T., Maekawa H. Cr-rich allanite-(Ce) in the serpentinite-metapelite reaction layer in the Sanbagawa belt of Nushima, Hyogo Prefecture, Japan // J. Miner. Petrol. Sci. — 2011. — 106. — P. 103—108. 12. Giere R., Sorensen S.S. Allanite and other REE-rich Epidote-group minerals // Revs in Mineral. and Geochem. — 2004. — 56. — P. 431—493. 13. Haggerty S.E., Smyth J.R., Erlank A.J., Rickard R.S., Danchin R.V. Lindsleyite (Ba) and mathiasite (K): two new chromium-titanates in the crichtonite series from the upper mantle // Amer. Miner. — 1983. — 68. — P. 494—505. 14. Hermann J. Stability of allanite to high P-T: implications for LREE budget in subducted crust // Ninth Annual V.M. Goldshmidt Conf. (Aug. 22—27, 1999, Cambridge, MA). — LPI Contribution No. 971. — P. 122. 15. MacGregor I.D. The system MgO — Al2O3 — SiO2: solubility of Al2O3 in enstatite for spinel and garnet peridotite composition // Amer. Miner. — 1974. — 59. — P. 110—119. 16. Sorensen S.S. Petrogenetic significance of zoned allanite in garnet amphibolites from a paleo-subduction zone: Catalina Schist, southern California // Amer. Miner. — 1991. — 76. — P. 589—601. 17. Yang J., Enami M. Chromian dissakisite-(Ce) in a garnet lherzolite from the Chinese Su-Lu UHP metamorphic terrane: Implications for Cr incorporation in epidote-group minerals and recycling of REE into the Earth’s mantle // Amer. Miner. — 2003. — 88. — P. 604—610.

Українська