ПЕТРО- І ГЕОХІМІЧНІ ОСОБЛИВОСТІ ПРОТЕРОЗОЙСЬКИХ І ФАНЕРОЗОЙСЬКИХ РІДКІСНОМЕТАЛЕВИХ ГРАНІТІВ
УДК 552.3 + 551.14
https://doi.org/10.15407/mineraljournal.38.03.067
Шеремет Є.М. 1, Седова О.В. 2
1 Інститут геохімії, мінералогії та рудоутворення
ім. М.П. Семененка НАН України
03680, м. Київ-142, Україна, пр. Акад. Палладіна, 34
E-mail: EvgSheremet@yandex.ru
2 Донецький національний технічний університет (ДонНТУ)
85300, м. Красноармійськ, Україна, пл. Шибанкова, 2
E-mail: donntu.Krasnoarmeisk@ukr.net
ПЕТРО- І ГЕОХІМІЧНІ ОСОБЛИВОСТІ ПРОТЕРОЗОЙСЬКИХ І ФАНЕРОЗОЙСЬКИХ РІДКІСНОМЕТАЛЕВИХ ГРАНІТІВ
Мова: російська
Мінералогічний журнал 2016, 38 (3): 57-80
Анотація: За результатами петрогеохімічного зіставлення рідкіснометалевих гранітів протерозойської тектоно-магматичної активізації з рідкіснометалевими гранітами пізніших часових інтервалів (фанеро- й мезозойського) зроблено висновок про їхню тотожність. Але між ними є відмінності у металогенічній спеціалізації. Для древніх рідкіснометалевих гранітів із рідкісноземельною спеціалізацією вони обумовлені, на думку авторів, залученням у процес субдукційного магмоутворення океанічних пелагічних осадків багатих на рідкісноземельні елементи. Рідкіснометалеві граніти фанеро- та мезозойської тектоно-магматичної активізації з рідкіснометалевою мінералізацією (олово-молібден-вольфрамовою) утворилися у процесі рифтогенного розтягування за рахунок підтікання мантійних флюїдів із більш глибоких горизонтів мантії.
Ключові слова: фанерозой, мезозой, рідкіснометалеві граніти, петрогеохімічні особливості, області тектоно-магматичної активізації, рідкіснометалеві провінції світу.
Література
1. Анортозит-рапакивигранитная формация Восточно-Европейской платформы / Д.А. Великославинский, А.П. Биркис, О.А. Богатиков ; Отв. ред. Ф.П. Митрофанов. — Л. : Наука, 1978. — 296 с.
2. Виноградов А.П. Среднее содержание химических элементов в главных типах изверженных горных пород // Геохимия. — 1962. — № 7. — С. 560—561.
3. Гранитоидные формации докембрия северо-восточной части Балтийского щита / И.Д. Батиева, И.В. Бельков, В.Р. Ветрин, А.Н. Виноградов, Г.В. Виноградова, М.И. Дубровский. — Л. : Наука, 1978. — 264 с.
4. Зоненшайн Л.П., Кузьмин М.И., Моралев В.П. Глобальная тектоника, магматизм и металлогения. — М. : Недра, 1976. — 231 с.
5. Коваленко В.И. Петрология и геохимия редкометальных гранитоидов. — Новосибирск : Наука, 1977. — 208 с.
6. Козлов В.Д. Геохимия и рудоносность гранитоидов редкометальных провинций. — М. : Наука, 1985. — 303 с.
7. Кузьмин М.И. Геохимия магматических пород фанерозойских подвижных поясов. — Новосибирск : Наука, 1985. — 198 с.
8. Редкометальные граниты Украинского щита (петрология, геохимия, геофизика и рудоносность) / Е.М. Шеремет, С.Г. Кривдик, Е.В. Седова ; Ред. А.Н. Пономаренко, А.В. Анциферов. — Донецк : Ноулидж, 2014. — 250 c.
9. Седова Е.В. Сравнение протерозойских редкометальных гранитов УЩ с протерозойскими редкометальными гранитами мира / Е.В. Седова, Е.М. Шеремет // Наук. пр. Донецьк. нац. техн. ун-ту. Сер. Гірн.-геол. — 2014. — Вип. 1 (20). — С. 38—48.
10. Таусон Л.В. Геохимические типы и потенциальная рудоносность гранитоидов. — М. : Наука, 1977. — 279 с.
11. Шеремет Е.М., Козлов В.Д. Петрология, геохимия и рудоносность гранитоидов молибденового пояса Забайкалья. — Новосибирск : Наука, 1981. — 132 с.
12. Щерба Г.Н. Грейзеновые месторождения // Генезис эндогенных рудных месторождений. — М. : Недра, 1968. — С. 378—442.
13. Acid granites and associated mineralization in the North-Western part French Central massif / L. Burnol, A. Autran, J.P. Bonnici, J. Geffroy // Excursion guide book C, IGCP, Metallization Associated with Acid Magmatism. — Karlovy Vary, Czechoslovakia, Paris, France : BRGM, 1974. — No 26. — P. 116—205.
14. Ajakaiye D.E. A gravity measurement interpretation of the Liruel Younger Granite ring complex of Northern Nigeria // Geol. Mag. — 1968. — 105. — P. 256—263.
15. Ajakaiye D.E. Gravity measurement over the Nigerian Younger Granite Province // Nature. — 1973. — 225. — P. 50—52.
16. Alderton D.H.M., Moore F. New determinations of tin and tungsten in granites from South-west England // Miner. Mag. — 1981. — 244, No 335. — P. 354—356.
17. Banewitz P. Remarks concerning the development of the Erzgebirge pluton // Metallization associated with acid magmatism. — 1978. — 3. — P. 159—167.
18. Bowden P., Jones J.A. Mineralization in the Younger Granite Province of Northern Nigeria // Metallization associated with acid magmatism. — 1978. — 3. — P. 179—190.
19. Burnol L. Different types of leucogranites and classification of the types of mineralization associated with acid magmatism in the French Massif Central // Metallization associated with acid magmatism. — 1978. — 3. — P. 191—203.
20. Flinter B.H., Hesp W.R. , Rigby D. Selected geochemical, mineralogical and petrological features of granitoids of the New England complex, Australia and relation to Sn, W, Mo and Cu mineralization // Econ. Geol. — 1972. — 67, No 8. — P. 1241—1268.
21. Groves D.J. The geochemical evolution of tin-bearing granite in the Blue Tier battolith, NE Tasmania // Econ. Geol. — 1972. — 67, No 4. — P. 445—457.
22. Groves D.J. Vertical geochemical zonation tin-bearing granite sheets, Blue Tier batolith, NE Tasmania // Metallization associated with acid magmatism. — 1978. — 3. — P. 205—215.
23. Haapala J., Ojanperä P. Gentelvite-bearing greisens in Southern Finland // Geol. Surv. Finland. Bull. — 1972. — 259. — P. 5—22.
24. Haapala J. Some petrological and geochemical characteristics of rapakivi granites varieties associated with greisens-tipe Sn, Be and W mineralization in the Eurajoki and Kumi areas Southern Finland // Metallization associated with acid magmatism. — 1974. — 7. — P. 159—169.
25. Haapala J. Petrographic and geochemical characteristics of rapakivi granite variety associated with greisens-type Sn, Be and W mineralization in the Eurajoki and Kumi areas, Southern Finland // Metallization associated with acid magmatism. — 1978. — 3. — P. 217—225.
26. Hall A. Greisenization of the granite of Gligga Head Cornwall // Proc. Geol. Assoc. — 1971. — 82. — P. 209—230.
27. Hall A. Geochemical des granites varisques du Sud-Owest de L`Augleterre // Bull. Soc. geol. France. — 1973. — 15, No 3—4. — P. 229—238.
28. Hawkes J.R. Volcanism and metallogenesis. The tin province of South-West England // Bull. Geol. Surv. Great Britain. — 1974. — 38, No 4. — P. 1125—1146.
29. Hawkes J.R., Harding R.R., Darbyshire D.P.F. Petrology and Rb/Sr age of the Brannel, South Crofty and Wherry Elvan dykes Cornwall // Bull. Geol. Surv. Great Britain. — 1975. — No 52. — P. 27—42.
30. Hesp W.R., Rigby D. Aspects of tin metallogenesis in the Tasman geosynclines, eastern Australia, as reflected by cluster and factor analyses // J. Geochem. Explor. — 1975. — 4, No 3. — P. 331—347.
31. Imeokparia Ebo Gab. Ore-bearing potential of Granitеk rocks from the Jos-Bucuru complexes, Northern Nigeria // Chem. Geol. — 1980. — 28. — P. 69—77.
32. Solomon M., Groves D.J., Klominsky J. Metallogenic provinces and districts in the Tasman orogenic zone of eastern Australia // Proc. Austral. Inst. Mining and Met. — 1972. — No 242. — P. 9—24.
33. Stone M. Structure and petrology of the Tregonning-Goldophin granite, Cornwall // Proc. Geol. Assoc. — 1975. — 86, No 2. — P. 155—170.
34. Taylor R.G. Five tin provinces in eastern Australian approach to the classification in genesis of tin deposits // Metallization associated with acid magmatism. — 1978. — 3. — P. 43—55.
35. Tisсhendorf G., Friese G., Shindler R. Die Duncrnglimmer der westergebirgish-vogtlandishen Granite und ihre Bedeutungalspetro genetishe and metallogenetishe indikatoren // Geologie. — 1969. — 18, No 9. — P. 384—399, 1024—1044.
36. Tisсhendorf G., Shust F., Lange H. Relation between granites and tin deposits in the Erzgebirge, GDR // Metallization associated with acid magmatism. — 1978. — 3. — P. 123—137.
37. White A.J.R., Chappel B.W., Cleary I.R. Geologic setting and emplacement of some Australian Paleosoic Batholiths and implications for intrusive mechanism // Pasif. Geol. — 1974. — No 8. — P. 159—171.
38. Wright J.B. South Atlantic continental drift the Benue Trough // Tectonophysics. — 1969. — 6. — P. 301—310.